Буян номын гэгээ тооноор чинь цацарч
Бурхад инээмсэглэн хаалган дээр чинь бууж
Буурал өвгөд халуун ам бүлээрэй цуглан
Бүхнээс элбэг сайхан шинэлээрэй
Шижир цацрагт нараа дэлхий тойрч нас нэмсний дан баяр
Шидрүүн мөнгөн өвлийг өнтэй давсны давхар баяр
Шинэхэн цэцэглэх хавартай энх золгосны гурамсан баяр
XVII жарны Илжиг хэмээх төмөр туулай жилийн
Сар шинийн мэнд дэвшүүлье
Хамаг бурхад авран нигүүлсч
Хотол түмнээрээ амгалан жаргаж
Ам цагаан хулгана жилдээ
Ач буян нь арван зүгтээ дэлгэрч
Аз хийморь дүүрэн байхыг ерөөе
Шинийн нэгэн гэмээн эгнэн давхацсан дөрвөн баяраа сайхан тэмдэглээрэй
САЙХАН ШИНЭЛЭЭРЭЙ
Бурхад инээмсэглэн хаалган дээр чинь бууж
Буурал өвгөд халуун ам бүлээрэй цуглан
Бүхнээс элбэг сайхан шинэлээрэй
Шижир цацрагт нараа дэлхий тойрч нас нэмсний дан баяр
Шидрүүн мөнгөн өвлийг өнтэй давсны давхар баяр
Шинэхэн цэцэглэх хавартай энх золгосны гурамсан баяр
XVII жарны Илжиг хэмээх төмөр туулай жилийн
Сар шинийн мэнд дэвшүүлье
Хамаг бурхад авран нигүүлсч
Хотол түмнээрээ амгалан жаргаж
Ам цагаан хулгана жилдээ
Ач буян нь арван зүгтээ дэлгэрч
Аз хийморь дүүрэн байхыг ерөөе
Шинийн нэгэн гэмээн эгнэн давхацсан дөрвөн баяраа сайхан тэмдэглээрэй
САЙХАН ШИНЭЛЭЭРЭЙ
Зурхайн зурлагад морлин ирж буй XVII жараны "Илжиг"хэмээх Төмөр Туулай жилийн өнгө, ерөнхий төлөв байдалийн буужээ. Үхэр нь цагаан толгойтой, ногоон омруутай. Эвэр, сүүл,чих,ходоод,дөрвөн шийр нь бас ногоон. Амаа хамхиад сүүлээ баруун тийш нь шарван яваа бөгөөд үхэр хариулаач нь өвгөн хүн байна. Үхэр хариулаач нь шар дээлтэй, улаан бүстэй, олсон шилбүүр барьж явна. Чихнийх ньараар үс ньхийсч, баруун гутлаа өмсч, зүүн гутлаа бүсэндээ хавчуулж, үхрийнхээ зүүн талд алхаж явна.
Үхрийн бие ньногоон өнгө зонхилсон тул энэ жил салхи ихтэй байх ба цэцэг ногоо дэлгэрнэ. Үхрийн толгой цагаан учир жилийн эхэн болон дөрвөн улирлын эхээр бороо цастай. Омруу ньногоон тул жилийн эхээр салхи ихтэй байхын шинж юм. Дөрвөн шийр нь ногоон байгаа нь жилийн сүүлээр салхи ихтэй байх ажээ.
Үхэр хариулаач нь өвгөн хүн байгаа нь өвгөдөд амгалан, залууст ширүүн, нялхаст машид ширүүн байх нигууртай. Өвөлдөө хүйтэн салхитай, хүн малын өвчин их гарах нь олонтаахэмээн зурхайн зурлагад буужээ.
Шинийн 1-ний өглөөзүгмөрөө гаргах
(ус суудалд суусан хүмүүс хар нохойн ам таарсан тул гарах зүгийг солисон)
Суудап | Зүгмөрөө гаргах | Цээр гаргах /тарни | Төрсөн он | |
Гал | Зуүн урд зүг гарч урд зугээс ирнэ | Ум базар паддагийний хум мамабнзъяа суухай | Эр | 1923,1931,1939,1947,1955,1963.1971,1979.1987,1995,2003,2011 |
Эм | 1919,1927.1935,1943,1951,1959.1967,1975,1983,1991,1999,2007 | |||
Шороо | Баруун зуг грач баруун урдаас ирнэ | Ум бадмадагийний хум мама бизъяа суухай | Эр | 1922,1930.1938,1946.1954.1962.1970,1978.1986.1994.2002.2010 |
Эм | 1920,1928.1936,1944.1952.1960,1968,1976,1984,1992,2000,2008 | |||
Төмөр | Баруун урд зуг гарч баруунаас ирнэ | Ум радиаа дагийний хум мама бизъяасуухай | Эр | 1921,1929,1937,1945,1953,1961,1969,1977,1985,1993.2001.2009 |
Эм | ||||
Огторгуй | Зуун хойд зүггарч баруун хойноос ирнэ | Ум раднаа дагийний хум мама бизъяасухай | Эр | 1920,1928,1936,1944,1952,1960.1968,1976,1984,1992,2000.2008 |
Эм | 1922.1930.1938.1946,1954,1962.1970,1978,1986,1994,2002.2010 | |||
Ус | Урд зуг гарч зуун урд зугээс ирнэ | Ум пагмадагийний хум мама бизъяа суухай | Эр | 1919,1927.1935,1943.1951,1959.1967,1975,1983,1991,1999.2007 |
Эм | 1923.1931.1939.1947.1955,1963.1971.1979,1987,1995,2003,2011 | |||
Уул | Баруун хойд зуг гарч зуун хойноос ирнэ | Ум будда дагийний хуммамабизъяа суухай | Эр | 1918,1926.1934.1942.1950,1958.1966.1974,1982,1990.1998.2006 |
Эм | 1916.1924,1932,1940.1948.1956.1964.1972,1980,1988,1996.2004 | |||
Мод | Хойд зуг гарч зуун зугээс ирнэ | Ум базардагийний хум мама бизъяасуухай | Эр | 1917.1925.1933,1941,1949,1957,1965(f^)l981,1989,1997,2005 |
Эм | ||||
Хий | Урд зуг гарч зуун урдаас ирнэ | Ум базар пад дагийнийхум мамабмзъяа суухай | Эр | 1916,1924,1932,1940,1948.1956.1964,1972,1980,1988.1996.2004 |
Эм | 1918,1926,1934 |