Монгол судлалыг хөгжүүлэх үндэсний хөтөлбөр батлах тухай

МОНГОЛ УЛСЫН ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ТОГТООЛ

2012 оны 2 дугаар Улаанбаатар

сарын 20-ны өдөр Дугаар 56 хот

ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР БАТЛАХ ТУХАЙ

(МОНГОЛ СУДЛАЛЫГ)

Монгол Улсын Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого, Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын болон гадаад бодлогын үзэл баримтлалын заалтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Монгол Улсын Засгийн газраас ТОГТООХ нь:

1. “Монгол судлалыг хөгжүүлэх Үндэсний хөтөлбөр”-ийг хавсралт ёсоор баталсугай.

2. “Монгол судлалыг хөгжүүлэх Үндэсний хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөг баталж, хэрэгжилтэд нь хяналт тавьж ажиллахыг Боловсрол соёл, шинжлэх ухааны сайд Ё.Отгонбаярт даалгасугай.

3. Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд 2012 онд шаардагдах зардлыг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдын төсвийн багцад багтаан санхүүжүүлэх арга хэмжээ авахыг Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд Ё.Отгонбаяр, цаашид шаардагдах хөрөнгийг жил бүр улсын төсөвт тусган санхүүжүүлж байхыг Сангийн сайд Д.Хаянхярваа нарт тус тус даалгасугай.

4. Үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явц, үр дүнг 2 жил тутам Засгийн газарт танилцуулж байхыг Боловсрол соёл, шинжлэх ухааны сайд Ё.Отгонбаярт үүрэг болгосугай.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.БАТБОЛД

Боловсрол, соёл, шинжлэх

ухааны сайд Ё.ОТГОНБАЯР

Засгийн газрын 2012 оны 56 дугаар

тогтоолын хавсралт

МОНГОЛ СУДЛАЛЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХ ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР

Нэг. Нийтлэг үндэслэл

Монгол Улс олон мянган жилийн түүхтэй монгол угсаатны гал голомт, өлгий нутаг, монгол үндэстнээс бүрдсэн тусгаар тогтносон улс гэдэг утгаараа монгол судлалын олон салбарыг эрчимтэй хөгжүүлэх өргөн боломжтой юм. Ийм ч учраас Монгол Улс олон улсын монгол судлалын төв байх ёстой гэсэн үзэл баримтлал бүрэлдэн тогтож, гадаадын монголч эрдэмтэд хүлээн зөвшөөрдөг боллоо. 1970-1990 оны үед тэр үеийн социалист орнууд төдийгүй Япон, Англи, Франц, Энэтхэг зэрэг бусад орны олон оюутан Монгол Улсад суралцан төгссөн бөгөөд тэдгээрийн олонхи нь өөр өөрийн орны монгол судлалын салбарыг манлайлж байна.

Монгол судлалын чиглэлээрх олон улсын хандлага сүүлийн 10 жилийн хугацаанд нэлээд өөрчлөгдөн гадаад орнууд дахь монгол судлалын эрч хүч буурч, Америк, ХБНГУ, Англи, ОХУ, Унгар, Япон, Болгар зэрэг орны 15 их сургууль, эрдэм шинжилгээний төвүүдийн дэргэдэх монгол судлалын үйл ажиллагаа хаагдсан байна. Түүнчлэн Дорно дахины судлалын томоохон сэтгүүлүүдэд монголын холбогдолтой өгүүлэл, баримт материал гарах нь хязгаарлагдмал болжээ. Сүүлийн 5 жилийн байдлаар өрнөдийн орнуудаас манай их, дээд сургуулиудад монгол судлалын чиглэлээр суралцаж байгаа оюутны тоо цөөрч байна.

Иймээс даяаршиж буй өнөөгийн нөхцөлд монгол судлалын асуудлыг төр ивээлдээ авч бодлогоор дэмжих, монголын түүх, соёл, хэл, зан заншил, үндэсний баялаг өв сангаа судлах, хамгаалах, хойч үедээ өвлүүлэн үлдээх, монгол судлалыг дотоод, гадаадад тогтвортой хөгжүүлэх үндэсний хэмжээний бүтэц бий болгох шаардлага зүй ёсоор тавигдаж байна.

Энэхүү шаардлагыг хангаснаар “Монгол Улсын Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого“, “Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал” болон “Монгол Улсын Гадаад бодлогын үзэл баримтлал”-д тусгагдсан зорилтууд хэрэгжиж Монгол Улс олон улсын монгол судлалын цөм байх байр суурийг хадгалан үлдэх нөхцөл бүрдэх юм.

Хөтөлбөрийг 2012-2016 онд хэрэгжүүлэх бөгөөд үйл ажиллагааны санхүүжилтийг улсын төсөв, гадаад орон, олон улсын байгууллага, бизнесийн байгууллагын хандив тусламж, төсөл, хөтөлбөрийн хөрөнгөөс бүрдүүлэн шийдвэрлэх болно.

Хөтөлбөр хэрэгжсэнээр нэгдүгээрт Монгол Улс олон улсын монгол судлалын төв байх бодит боломж нэмэгдэнэ, хоёрдугаарт үндэсний хэл, соёлын дархлаа бэхжиж, манай улсын гадаад нэр хүнд олон улсын хэмжээнд өснө.

Хоёр. Үндэсний хөтөлбөрийн зорилго

Монгол судлалыг хөгжүүлэх нэгдсэн бодлого, удирдлага, санхүүжилтийн тогтолцоо бий болгох, монгол судлалын үйл ажиллагаанд төр-шинжлэх ухаан- бизнесийн идэвх, оролцоог нэмэгдүүлэх, монгол судлаачдын залуу халааг бэлтгэх, мэргэшүүлэх, монгол судлалыг дотоод, гадаадад гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэх, хөхиүлэн дэмжих орчин бүрдүүлэхэд оршино.

Гурав. Үндэсний хөтөлбөрийн зорилт, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа

Энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхийн тулд дараахь зорилтыг дэвшүүлж байна:

Зорилт 1. Монгол судлалыг хөгжүүлэх нэгдсэн бодлого, удирдлага, санхүүжилтийн тогтолцоог бий болгох

3.1.1. монгол судлалын хүний нөөц, сургалт-судалгааны ажлын өнөөгийн байдалд үнэлгээ өгч цаашдын зорилтыг тодорхойлох;

3.1.2. монгол судлалыг хөгжүүлэх үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө, холбогдох журам, дүрмийг боловсруулан хэрэгжүүлэх;

3.1.3. монгол судлалыг хөгжүүлэх үйл ажиллагаанд зохицуулалт хийж нэгдсэн удирдлагаар хангах Монгол судлалын Үндэсний зөвлөл (МСҮЗ) байгуулах;

3.1.4. монгол судлалын үйл ажиллагааны санхүүжилтийг улсын төсөвт тусган чиглэл бүрт нээлттэй, зохистой, жигд хуваарилах;

3.1.5. монгол судлалын мэдээллийн нэгдсэн сан байгуулж, цахим хэлбэрээр өргөжүүлэх, дэлхий дахинд таниулах.

Зорилт 2. Дотоод, гадаадын монгол судлаачдын залуу халааг бэлтгэх, чадавхийг хөгжүүлэх

3.2.1. дотоод, гадаадын залуу монгол судлаачийг Монгол Улсад магистрантур, докторантурт сурахад дэмжлэг үзүүлэх, тэтгэлэг олгох;

3.2.2. залуу монгол судлаачдын олон улсын зуны сургалт зохион байгуулах, судалгааны тэтгэлэг олгох;

3.2.3. судлаач, эрдэмтдийг харилцан солилцох хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлэх.

Зорилт 3. Монгол судлалыг дотоод, гадаадад гүнзгийрүүлэн

хөгжүүлэх, хөхиүлэн дэмжих

3.3.1. гадаадын монгол судлаачдад Монгол Улсад суралцах, судалгаа хийхэд дэмжлэг үзүүлэх, тэтгэлэг олгох;

3.3.2. монгол судлалын олон улсын хурал, семинар, симпозиумыг дэмжих, санхүүжүүлэх.

3.3.3. гадаад дахь монгол судлалын төвийг дэмжих, сэргээх, шинээр үүсгэх чиглэлээр ажиллах, тус төвүүдэд ажиллаж байгаа монголын эрдэмтдэд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх;

3.3.4. монгол судлалын тэргүүлэх чиглэлээр дотоод, гадаадын монголч эрдэмтдийн суурь судалгааны хамтарсан төсөл, сэдэвт ажлыг хөхиүлэн дэмжих, санхүүжүүлэх;

3.3.5. гадаадын монголч эрдэмтдэд “Оны шилдэг бүтээл” шагнал хүртээх;

3.3.6. монголч эрдэмтдийн шилдэг бүтээлд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагнал, Шинжлэх ухааны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүний нэрэмжит шагнал, Шинжлэх ухааны академийн шагнал олгох;

3.3.7. монгол судлаачдыг гадаад, дотоодод зочин судлаачаар ажиллах нөхцөлийг бүрдүүлэх, санхүүжүүлэх;

3.3.8. монгол судлалын тодорхой чиглэлээр (монгол хэл, түүх, соёл) олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал зохион байгуулах, хилийн чанадад таниулах, сурталчлах;

3.3.9. олон улсын монгол судлалын эрдэм шинжилгээний сэтгүүл, мэдээллийн цуврал гаргах;

3.3.10. дэлхийн монгол судлалын шилдэг бүтээлийг монгол хэлээр орчуулж, хэвлэх, түгээх;

3.3.11. гадаад орнуудын сурах бичгүүдэд Монголын түүхийн тухай бичсэн мэдээлэл цуглуулах, буруу ташаа гарсан мэдээллийг засч залруулахад чиглэсэн арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх.

Зорилт 4. Монгол судлалыг хүртээмжтэй, чанартай, үр ашигтай

хөгжүүлэх орчин бий болгох

3.4.1. монгол судлалын номын сан байгуулж, баримтын хөмрөг бүрдүүлэн дотоод, гадаадын монгол судлаачдад архив, номын сангийн материалтай танилцах, судлах, ажиллах боломж олгох:

3.4.1.1. монгол судлалын талаар төрөөс баримталж байгаа бодлого, зорилтыг олон нийтэд хүргэх, сурталчлах;

3.4.1.2. монгол судлалын талаар шинээр хэвлэгдэж байгаа зохиол бүтээл, цувралын талаархи мэдээллийг нэгтгэн орчуулах, түгээх;

3.4.1.3. монгол судлалын сургалтын хөтөлбөрүүд боловсруулж, цахим хуудсанд байрлуулах, гадаадын монгол судлалын төвүүдэд мэдээлэх.

3.4.2. дотоод, гадаадын эрдэмтэн, судлаачдад мэдээллийн санг ашиглах, материалтай танилцах боломж олгож, ажиллах нөхцөлөөр хангах;

3.4.3. монгол үндэстний гарал үүсэл, түүх соёлыг дэлхий дахинд сурталчлах, үнэн зөв мэдээлэл өгөх зорилгоор гадаад орны нэр хүндтэй томоохон музей, үзэсгэлэнгийн газруудад байгаа Монголын түүх, соёлын бие даасан тасаг, танхимыг үзмэрээр баяжуулахад туслалцаа, дэмжлэг үзүүлэх;

3.4.4. гадаад, дотоодод монгол үндэстний соёлын өвийн болон шинжлэх ухаан технологийн үзэсгэлэн гаргах.

Дөрөв. Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх зарчим

Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхдээ дараахь зарчмыг баримтална:

4.1. Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг эрх зүй, нийгэм-эдийн засаг, шинжлэх ухаан технологийн бодлоготой уялдуулан зохицуулах.

4.2. Монгол судлалын үйл ажиллагаанд олон хувилбартай, уян хатан, нээлттэй бодлого баримтлах.

4.3. Монгол судлалыг хөгжүүлэх үйл ажиллагааны өрсөлдөөн, мэдээллийн чөлөөт байдлыг хангах.

4.4. Монгол судлалын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа дээд боловсрол, эрдэм шинжилгээний байгууллагын ажилд зарцуулах хөрөнгө, санхүүгийн нөөцийг зохистой хуваарилах.

4.5. Монгол судлалын сургалт, судалгааны байгууллагуудын хооронд үр бүтээлтэй хамтын ажиллагаа явуулах нөхцөл боломжийг бүрдүүлэх.

Тав. Үндэсний хөтөлбөр хэрэгжүүлэх хугацаа

5.1. Үндэсний хөтөлбөрийг 2012-2016 онд 4 жилийн хугацаатай хэрэгжүүлнэ.

Зургаа. Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх

удирдлага, зохион байгуулалт

6.1. Шинжлэх ухааны асуудал хариуцсан төрийн захиргааны төв байгууллагын дэргэд Монгол судлалын Үндэсний зөвлөл (цаашид “зөвлөл” гэх) ажиллана.

6.2. Зөвлөлийн дарга нь Шинжлэх ухааны асуудал эрхэлсэн Засгийн газрын гишүүн байна.

6.3. Зөвлөл нь төр-эрдэм шинжилгээ-бизнесийн байгууллагын төлөөлөл болон эрдэмтдээс бүрдсэн 10 хүртэлх гишүүнтэй байх бөгөөд ажлын албатай байж болно.

6.4. Зөвлөл нь дараахь дурьдсан асуудлыг хэлэлцэж зөвлөмж гаргана:

6.4.1. Монгол судлалын өнөөгийн түвшин, цаашдын чиг хандлага;

6.4.2. Үндэсний хөтөлбөрийн зорилтыг хэрэгжүүлэх ажлыг Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал болон боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны талаар төрөөс баримталж байгаа бодлогод нийцүүлэх асуудал;

6.4.3. монгол судлалын чиглэлийн үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаад, дотоодын дээд боловсрол, эрдэм шинжилгээний байгууллагын хамтын үйл ажиллагааг нэгдсэн удирдлагаар хангах, идэвхжүүлэх асуудал;

6.4.4. Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө, тайлан;

6.4.5. Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны зардал, санхүүжилт, хуваарилалт;

6.4.6. монгол судлалын байгууллага, нэгжийн өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх, хөгжүүлэх асуудал, түүнд төрөөс үзүүлэх дэмжлэг.

Долоо. Үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн

шалгуур үзүүлэлт, хяналт-шинжилгээ

Монгол судлалын Үндэсний зөвлөл нь энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд заасан ажлуудыг дараах шалгуурын дагуу дүгнэнэ:

7.1. Монгол судлалын үндэсний хэмжээний бүтэцтэй болж, хүний нөөцийн чадавхи нэмэгдсэн байдал.

7.2. Сургалтын хөтөлбөрүүд судлаачдын сонирхол, шаардлагад нийцсэн байдал.

7.3. Дотоод, гадаадын монгол судлаачдын тоо, чанарын өсөлт.

7.4. Эрдэм шинжилгээний ажилд хамтын бүтээлийн эзлэх хувь.

7.5. Монгол судлалыг хөгжүүлэхэд хувийн хэвшил болон мэргэжлийн байгууллагын сонирхол, оролцоог нэмэгдүүлсэн байдал.

7.6. Судалгаа, эрдэм шинжилгээний ажил, хамтарсан төслийн үр дүн, хэрэглээ болсон байдал, хүртээмж.

7.7. Үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг өмнөх жилүүдтэй харьцуулахад гарсан орчны өөрчлөлт, шинэчлэлт.

Найм. Үндэсний хөтөлбөрийн үйл ажиллагааны санхүүжилт

8.1. Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны зардлыг улсын төсөвт тусган санхүүжүүлнэ.

8.2. Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны санхүүжилт дараахь эх үүсвэрээс бүрдэнэ:

8.2.1. улсын төсөв;

8.2.2. олон улсын байгууллага, аж ахуйн нэгж, төрийн бус байгууллагын хандив тусламж;

8.2.3. хөтөлбөр, төслийн хөрөнгө;

8.2.4. бусад эх үүсвэр.

---oOo---

Daugther's presentation 'Victory day' in Russian

Dulguun wwwii

View more PowerPoint from Munkh Orgil

Аугаа их Ялалт танаа зориулья - 3

Оросын их буучид бууны хонгион дээрээ "Гитлерт", "Берлиний зүг", "Рейхстагт" гэж бичиж байна. 1945 оны 5 дугаар сарын зураг

Аугаа их ялалтын байрын өдөр бол зөвхөн ОХУ төдийгүй дэлхий нийт нацист дарангуйллыг ялсан өдөр гэж би хувьдаа ойлгодог. Иймээс ялангуяа холбоотон байсан орнуудын ард түмэн энэ баярын өдрийг энх тайвны өдөр хэмээн ойлгож хүндэтгэн үзэх ёстой. 

 

Тиймээс ч жил болгон энэ баярын өдрөөр ямар нэг бичлэг хийдэг юм. Хэдийгээр түүх сонирхдог ч өөрөө нийтлэл бичих хэмжээний биш учраас өөр нэгэн хоббитойгоо хослуулан нэгэн нийтлэлийг оруулан энэ өдрийн тэмдэглэлийг энд мөнхөллөө

Эх дэлхий амгалан байг.

2009 оны баярт зориулсан орчуулга
2011 оны баярын жагсаалын нийтлэл

Бүх зүйл арилан одоход дурсамжийг зөвхөн гэрэл зураг орлох ажээ.

Ялалтын 45 оны хавар гэрэл зурагнаа.

 

Шархадсан орос цэргүүдийг ЗИС-5 ачааны машины тэвшин дээр суулг для эвакуации.

Берлиний Карлсхорст дүүрэгт Зөвлөлтийн «27», «30» дугаартай САУ СУ-76М  танкууд

Зөвлөлтийн эмнэлгийн ажилтнуудын шархадсан цэргийн носилкан дээр тавьж байна.

Берлинийг эзэлсний дарааг Бранденбургийн хаалганы дүр төрх. 1945 оны 5 сард. .
Урьд талд нь Зөвлөлтийн девизийн их буу ЗИС-3.

Зөвлөлтийн цэргүүд Берлиний Мольтке-штрассе-д тулаанд орж байна. Зүүн талд ЗиС-3 их буу, ард нь зогсох их буучин, цаад талд нь эвдэрсэн зөвлөлтийн танк Т-34-85 байгаа бөгөөд баруун талд бас нэгэн их буу байна.

Зөвлөлтийн цэргүүд ИС-2 танкан дээр амарч байна. Зурагчин энэхүү зургаа "Танкчид амралтаараа" гэж нэрлэжээ.  Танкууд нь германы гранатын дайралтаас хамгаалан төмөр торон хамгаалалтаар тоноглогдсон байжээ.

Тулааны дараа Берлинд зөвлөлтийн цэргүүд. Нүүрэн талд болон автомашины ар талд  ЗиС-3 зэвсэгийн 1943 оны загвар байна. /Зөвхөн дайны үед нь зэвсэгийн хөгжил дээд цэгтээ хүрдэг гэж байгаа нь ш дэ. Орч/

Берлиний хамгийн сүүлчийн дуудлагааар дайнд олзлогсдын цугларалтын бүсэд цугласан хүмүүс.

Германы цэргүүд Зөвлөлтийн дайчдад бууж өгч байна.
Тулааны дараах Рейхстагийн дүр төрх. Германы холын их буу 8,8 cm FlaK 18, баруун талд нас барсан герман цэргийн цогцос байна. Зураачин энэхүү зургаа "Төгсгөл" гэж нэрлэсэн:

Зөвлөлтийн цэргүүд Берлинд гудамжны тулааны байрлалд.

Завгүй болчихлоо. Үлдсэнийг нь орой тухтай бичнэ ээ. Та бүхэн өөрийнхөөрөө уншиж сонирхоорой

Берлиний гудамжинд германы дайны олзлогдсон хүмүүс явж байна.

Зөвлөлтийн 122-мм-ийн М-30 их буу морин тэргэн дээр Берлин хотод явж байна.

на конной тяге в центре Берлина. На щите орудия надпись: «Отомстим за злодеяния». На заднем плане — Берлинский кафедральный собор.

Советский автоматчик на огневой позиции в вагоне берлинского трамвая. Оружие бойца — пистолет-пулемет системы Шпагина (ППШ).

Советские автоматчики в уличном бою в Берлине, занявшие позицию за упавшими башенными часами.

Советский солдат идет мимо убитого гауптштурмффюрера СС в Берлине на перекрестке Шоссештрассе и Ораниенбургерштрассе.

Убитый на одной из улиц Берлина ополченец из фольксштурма.

Советская САУ ИСУ-122 в пригороде Берлина. Позади САУ надпись на стене: «Берлин останется немецким!» (Berlin bleibt deutsch!).

Советский офицер проверяет документы сдавшихся в плен немецких военнослужащих. Берлин, апрель-май 1945 г.

Расчет советской 100-мм пушки БС-3 ведет огонь по противнику в Берлине.

Пехотинцы из 3-й гвардейской танковой армии атакуют противника в Берлине при поддержке пушки ЗиС-3. Восемь нарисованных звезд на внутренней стороне щита пушки, вероятно, обозначают количество уничтоженной бронетехники противника.

Советские солдаты водружают знамя над Рейхстагом 2 мая 1945 года. Это одно из знамен, установленных на Рейстаге помимо официального водружения знамени Егоровым и Кантария.

Советские штурмовики Ил-2 из 4-й воздушной армии (генерал-полковник авиации К.А. Вершинин) в небе над Берлином.

Иван Александрович Кичигин на могиле друга Григория Афанасьевича Козлова в Берлине в начале мая 1945-го года. Подпись на обратной стороне фотографии: «Саша! Это могила Козлова Григория». Такие могилы были по всему Берлину — друзья хоронили своих товарищей рядом с местом их гибели. Примерно через полгода началось перезахоронение из таких могил на мемориальные кладбища в Трептов-парке и в парке Тиргартен.
Первым мемориалом в Берлине, торжественно открытым в ноябре 1945 года, было захоронение 2500 солдат Советской армии в парке Тиргартен. На его открытии перед памятником-мемориалом прошли торжественным парадом союзные войска по антигитлеровской коалиции. А торжественное открытие мемориального комплекса в Трептов-парке состоялось 8 мая 1949 года.

Советский солдат осматривает местность на мосту реки Шпрее в Берлине. Рядом предположительно лежит труп советского танкиста.

Советский солдат вытаскивает из люка немецкого солдата. Берлин.

Советские солдаты бегут к новой позиции в бою в Берлине. Примечательна фигура убитого немецкого сержанта из RAD (Reichs Arbeit Dienst, допризывной трудовой службы) на переднем плане — она присутствует и на некоторых других фотографиях из Берлина, в том числе снятых совсем в других местах, например, на знаменитом фото у Бранденбургских ворот.

Подразделения советского тяжелого самоходно-артиллерийского полка у переправы через реку Шпрее. Справа САУ ИСУ-152.

Расчеты советских 76,2-мм дивизионных пушек ЗИС-3 на американских армейских грузовых автомобилях повышенной проходимости «Додж» (Dodge WC-51) на одной из улиц Берлина.

Батарея советских 122-мм гаубиц образца 1938 года (М-30) ведет огонь по Берлину.

Пленный немецкий солдат у Рейхстага. Знаменитая фотография, часто публиковавшаяся в книгах и на плакатах в СССР под названием «Энде» (нем. «Конец»).

Убитый немецкий военнослужащий на разрушенной улице Берлина.

Гвардейский реактивный миномет БМ-31-12 в Берлине. Это — модификация знаменитой реактивной установки «Катюша» (по аналогии получила название «Андрюша»). Вела огонь снарядами калибра 310 мм (в отличие от 132-мм снарядов «Катюши»), запускавшимися с 12 направляющих сотового типа (2 яруса по 6 ячеек в каждом). Система размещена на шасси американского грузовика «Студебеккер» (Studebaker US6), который поставлялся в СССР по ленд-лизу.

Советские корреспонденты в Берлине. В центре стоит Василий Гроссман.

Тяжелый танк ИС-2 на фоне Рейхстага.

Бойцы раздают пищу жителям Берлина.

Советские солдаты спускаются в берлинское метро на станцию «Frankfurter Allee», 113. Эта станция метро находилась в районе городского оборонительного обвода в оборонительном секторе №2. Окрестности станции были заняты советскими войсками ещё до 26 апреля 1945 года.

Немецкое штурмовое орудие StuG III, подбитое в районе Берлина.

Советские штурмовики Ил-2 в небе Берлина.

Регулировщица в Берлине, 1 мая 1945 года.

Советская штурмовая группа со знаменем движется к Рейхстагу.

Советская штурмовая группа со знаменем движется к рейхстагу.

Немецкие военнопленные на улицах Берлина, захваченного советскими войсками.

Советский солдат перед указателями в Берлине.

Советские солдаты отдыхают между боями в Берлине. На переднем плане убитый немецкий солдат.

Советские солдаты несут тело погибшего сослуживца. Авторское название фото — «Убит в последнем бою».

Советские бойцы и начальник медицинской службы полиции Берлина генерал-майор медицинской службы Карл Эмиль Вробель (Karl Emil Wrobel). Взят в плен 2 мая 1945 года.

Михаил Макаров, боец-пехотинец, который дошел до Берлина. Перед рейхстагом.

Фотография советского солдата, водружающего над взятым Рейхстагом красное знамя, которое позже стали называть Знамя Победы — один из символов Великой Отечественной войны наряду со знаменитым снимком «Комбат». Это один из серии снимков, сделанных Евгением Халдеем на крыше Рейхстага. Евгений Халдей: «Нас там [на крыше Рейхстага] было четверо, но я хорошо запомнил вашего земляка киевлянина Алексея Ковалева, который привязывал флаг. Я его долго фотографировал. В разных позах. Помню, что мы все очень тогда продрогли… Ему и мне помогали старшина разведроты Гвардейской Краснознаменной ордена Богдана Хмельницкого Запорожской стрелковой дивизии Абдулхаким Исмаилов из Дагестана и минчанин Леонид Горычев.»
Этот вариант в официальных советских источниках публиковался в отретушированном виде: с правой руки офицера был убран ремешок с циферблатом, так как он выглядел как вторые часы, что могло дать повод к обвинению советских военнослужащих в мародерстве. Хотя с таким же успехом это мог быть компас, вполне привычный для командира. В перестроечное время история с оригинальным снимком, как и ожидалось, стала использоваться для пересудов и «сенсаций».

Взвод разведки 674 стрелкового полка 150-й стрелковой Идрицкой дивизии. На переднем плане — рядовой Григорий Булатов. Считается, что именно он первым водрузил красное знамя на Рейхстаге. Однако распространение получила версия, что первыми были ныне знаменитые Михаил Егоров и Мелитон Кантария. За свой подвиг Григорий Булатов был представлен к званию Героя Советского Союза (вместо присвоения этого звания был награжден орденом Красного Знамени). Выдержка из наградного листа:
«Краткое описание подвига: ...Беря с боя каждый метр площади, в 14 часов 30.4.45 г. ворвались в здание рейхстага, с ходу захватили выход одного из подвалов, заперев там до 300 немецких солдат гарнизона рейхстага. Пробившись на верхний этаж, тов. БУЛАТОВ в группе разведчиков в 14 часов 25 мин. водрузил над рейхстагом Красное Знамя...»
Также на фото: в кожаной куртке и фуражке командир взвода лейтенант Семен Сорокин, слева с краю с орденом Отечественной войны сержант Виктор Провоторов, за спиной Булатова (со стороны приклада) стоит старший сержант Иван Лысенко, крайний справа (с фонариком на куртке) Степан Орешко.

Представители германского командования во главе с генерал-фельдмаршалом Кейтелем
направляются на подписание Акта о безоговорочной капитуляции Германии. 8 мая, Берлин, Карлхорст.

Генерал-полковник Альфред Йодль (в центре) подписывает капитуляцию Германии в штаб-квартире союзных войск в Реймсе в 02.41 местного времени 7 мая 1945 года. Рядом с Йодлем сидят гросс-адмирал Ганс Георг фон Фридебург (справа) и его личный помощник. Руководство СССР было недовольно подписанием капитуляции Германии в Реймсе, не согласованной с СССР и отодвигавшей страну, внесшую наибольший вклад в дело Победы, на второй план. По предложению советского правительства и лично И.В. Сталина с союзниками договорились считать процедуру в Реймсе предварительной капитуляцией. Союзники согласились и с тем, что дело откладывать не следует, и назначили подписание Акта о капитуляции Германии по всей форме в Берлине на 8 мая 1945 года.

Представители после подпи­сания Акта о безоговорочной капитуляции в Берлине-Карлсхорсте 8 мая 1945 года. Акт со стороны Германии подписали генерал-фельдмаршал Кейтель (впереди справа, с маршальским жез­лом) от сухопутных войск, генерал-адмирал фон Фридебург (справа за Кейтелем) от военно-морского флота и генерал-полковник Штумпф (слева от Кейтеля) от воен­но-воздушных сил.

Фельдмаршалу Вильгельму Кейтелю, подписывающему Акт о безоговорочной капитуляции Германии с немецкой стороны, подают текст Акта. Слева, второй от зрителя, за столом сидит Г.К. Жуков, подписавший Акт от лица СССР.

Общее фото советской делегации в ходе подписания Акта о безоговорочной капитуляции всех вооружённых сил Германии. Стоит в центре — представитель Верховного Главнокомандования Красной Армии командующий 1-м Белорусским фронтом Маршал Советского Союза Г.К. Жуков. Сидит по правую руку от Жукова — первый заместитель народного комиссара иностранных дел СССР А.Я. Вышинский. Сидит по левую руку от Жукова — заместитель командующего 1-м Белорусским фронтом генерал армии В.Д. Соколовский.

Салют в честь Победы на крыше Рейхстага. Солдаты батальона под командованием Героя Советского Союза С. Неустроева.

Сын полка Володя Тарновский ставит автограф на колонне Рейхстага. Он написал: «Северский Донец — Берлин», и расписался — за себя, командира полка и своего однополчанина, который поддерживал его снизу: «Артиллеристы Дорошенко, Тарновский и Сумцов».

Советские солдаты с гармонью на одной из улиц Берлина.

Советский солдат-минометчик Сергей Иванович Платов оставляет свой автограф на колонне Рейхстага.

Красноармеец-связист Михаил Усачев оставляет свой автограф на стене Рейхстага. Михаил Филиппович Усачев об этом эпизоде:
«В этот памятный день – 9 мая 1945 года – подошел к рейхстагу. Стена уже порядком была исписана однополчанами-победителями. Я взял кусок штукатурки и поднялся на носки, дотянулся до свободного места на стене и написал: «9 мая 1945 года. Усачев».
Я не знал, что меня сфотографировали. Только спустя двадцать один год увидел себя на снимке…»

Британский солдат оставляет свой автограф среди автографов советских солдат внутри Рейхстага.

Немецкое подразделение на велосипедах выдвигается к месту капитуляции.

Англичане разоружают капитулирующих немцев в городе Зост.

Советские танкисты и солдаты отмечают Победу.

Праздничное застолье офицерского состава 143-го минометного полка 9 мая 1945 года. Германия.

Первый день мира в Берлине. Советские солдаты общаются с мирными жителями.

Советский солдат у захваченных в Берлине немецких знамен. Авторское название фотографии — «Победитель».

Советские солдаты, отдыхая на ступенях рейхсканцелярии, рассматривают немецкие награды, которые так и не были вручены. Берлин. 2 мая 1945 года. Фотография Евгения Халдея.

Груда советских трофеев — символ разгрома гитлеровской Германии. Винтовки, пистолет-пулеметы MP-40, пулемет, награды и знамена. В центре — штандарт дивизии СС «Лейбштандарт СС Адольфа Гитлера».

Фотография принадлежит однополчанину Ф.М. Жаркого Леонарду Семеновичу Бухову (известный советский звукорежиссер, в частности, фильма «Семнадцать мгновений весны»). Так он пишет об этой фотографии: «Наш 88-й отдельный гвардейский тяжелый танковый полк вошел в Берлин 21 апреля 1945 г. Состав полка – 4 роты по 5 танков ИС-2 и танк командира полка.
Ко дню капитуляции Берлина после десятидневных боев, 2-го мая, в полку оставалось 10 машин. Соответственным было и число потерь личного состава. После боев, к вечеру 2 мая, нас отвели в парк Гумбольдт-Хайн и приказали разбить палатки. В домах оставаться было опасно из-за укрывавшихся в городе небольших групп немецких солдат.
Наслаждались непривычной тишиной. Неделю гуляли...
9-го мая утром объявили построение, командир полка полковник Мжачих зачитал приказ Верховного главнокомандующего о полной капитуляции Германии.
На фото можно видеть, как мы в Берлине праздновали Победу.
На снимке я перекрыт слева головой с высокой шевелюрой — это Юрка Энтис. Видно только мое ухо (самое большое огорчение моей жизни.
Наутро мы покинули Берлин, а наш парк вошел потом в английский сектор города.»
Не слишком аккуратная надпись на фото сделана фотографом, сержантом Курамшиным.

Советские солдаты пьют за Победу — на общем построении части объявлено о Победе над фашистской Германией 9 мая 1945 года. Разливает рядовой Владимир Алексеевич Милютин — разведчик разведроты бригады самоходных пушек Первого Украинского Фронта. В.А.Милютин 1914-го года рождения на фронте с 23-го июня 1941-го года. Прошел боевой путь от Москвы до Потсдама.

Советские военные идут на экскурсию в Рейхстаг 9 мая 1945 года.

Салют Победы в Москве. Вид на Красную площадь. Праздничный салют начался 9 мая 1945 года в 22.00. Последовало тридцать залпов из тысячи орудий в небо, освещаемое прожекторами.

Парад Победы. Советские солдаты с поверженными штандартами гитлеровских войск. Марш сводных полков в ходе Парада Победы завершал строй солдат, несших 200 опущенных знамен и штандартов разгромленных гитлеровских войск. Эти знамена под мрачную дробь барабанов были брошены на специальный помост у подножия Мавзолея Ленина. Первым был брошен личный штандарт Гитлера.

 

 

Эх сурвалж: www.nnm.ru